Afscheid van Amsterdam

Afgelopen vrijdag nam Marjolein in een volle Posthoorn Kerk afscheid van Amsterdammers, collega’s en partners. Lees hier haar hele toespraak.

Beste allemaal,

Dank allemaal voor jullie komst. Het voelt als een warm bad.

Bij het maken van de uitnodigingenlijst realiseerde ik me met hoe ontzettend veel mensen in Amsterdam ik heb mogen samenwerken in afgelopen jaren

Hoeveel mensen van goede wil er zijn die samen een betere samenleving willen maken

Velen van u hier delen het ideaal waarmee ik de politiek ben ingestapt: Gelijke kansen en gelijke rechten voor iedereen!

Dat zou een vanzelfsprekendheid moeten zijn, wie is daar nou niet voor? Maar de realiteit is helaas weerbarstig.

In ons rijke land word je toekomst toch nog te vaak bepaald door je afkomst, zijn schoolcarrières nog steeds afhankelijk van wie je ouders zijn in plaats van wie je zelf bent of wat je zelf kan, loopt een diepe kansenkloof door onze samenleving.

In mijn 15,5 jaar in de Amsterdamse politiek, als raadslid, fractievoorzitter en wethouder, ben ik gruwelijk veel kansenongelijkheid tegengekomen. En: Als je het eenmaal ziet, kan je het niet meer niet zien. Het lerarentekort dat veel groter is in armere wijken waardoor kinderen daar minder kans hebben op goed onderwijs; de vroege selectie in het onderwijs waardoor je een achterstand bijna niet in kan lopen; minder kraamzorg in gezinnen die het niet kunnen betalen; opstapelende schulden die leiden tot steeds meer stress, slapeloosheid en gezondheidsklachten waardoor gezinnen ontwricht raken; laag betaalde banen die vaak ook onzekere en onveilige banen zijn. En ga zo maar door. Het is zoals Cruyff zegt: Je ziet het pas als je het doorhebt. En als je het doorhebt, zie je het overal.

Helaas kwam ik er ook achter dat veel mensen de luxe hebben om het helemaal niet door te hebben. Dat veel mensen nog steeds in de prettige, onwetende illusie leven dat iedereen een gelijke kans krijgt in ons land. Als je er maar hard voor werkt. Succes als keuze, als een eigen verdienste, en pech dus als je eigen schuld.

Ik ben ervan overtuigd dat deze zienswijze zorgt voor diepe kloven in onze samenleving. Kloven tussen mensen die zich zelf tevreden winnaars voelen en mensen die zich vernederd voelen en angst voelen om te verliezen. Wat een samenleving zou moeten zijn, wordt zo een individuele wedstrijd, met giftige polarisatie tot gevolg.

En daarom vind ik de strijd tegen kansenongelijkheid zo belangrijk. Niet alleen omdat het het meest rechtvaardige is om te doen, maar ook omdat we alleen vanuit gelijkwaardigheid een samenleving kunnen bouwen waarin we echt samen leven. De verdeeldheid bestrijden. Ons land verder kunnen brengen.

Niemand kan dat in z’n eentje. En daarom ben ik zo blij en dankbaar dat ik in jullie allemaal heb ik bondgenoten getroffen afgelopen jaren.

En ik ben trots op de verandering die we hebben kunnen brengen. Vandaag plaatste ik een paar portretten op social die voor mij die veranderingen representeren:

Sana die vanuit de familieschool ouders helpt om van hun schulden af te komen, werk te vinden, de taal te leren, waardoor kinderen thuis minder stress ervaren en zo zichzelf beter kunnen ontwikkelen

De Noordas die mij met hun ervaringsverhalen de afgelopen hielpen om het armoedebeleid beter te maken vanuit de leefwereld van mensen. Groot denken, klein doen.

Remi die vanuit mentaal klassikaal helpt om scholen bewuster te maken van neurodiversiteit waardoor minder kinderen worden uitgesloten en scholen inclusiever worden

Eva die haar school tot een van de beste scholen in Amsterdam en zelfs Nederland heeft gemaakt en nu helpt om andere scholen ook kwalitatief sterker te maken in het Onderwijs Netwerk Amsterdam

Samantha die brede talentontwikkeling koppelt aan de school en daar ook de ouders bij betrekt, waardoor het hele gezin vooruit gaat

De jongeren van de K-buurt die ons helpen om de ObA next vorm te geven, de grote bibliotheek die eerst op de ZuidAs zou komen maar nu vanuit het idee, ‘ongelijk investeren voor gelijke kansen’, in ZuidOost komt

Het zijn een paar voorbeelden van velen die mij laten zien dat positieve verandering echt mogelijk is als mensen zich daar voor inzetten.

Ik ging in 2010 de politiek in omdat ik het rechtsextremisme zag opkomen, omdat ik mensen uit elkaar zag drijven, omdat ik de kloof tussen arm en rijk groter zag worden, private rijkdom zag toenemen ten koste van publieke armoede.

Ik vrees dat tijdens mijn jaren in de politiek die trend niet is gekeerd, integendeel.

Maar dat betekent niet dat alle inzet waardeloos was. Ook hier geldt: integendeel

De politiek heeft mij eerder hoop gegeven dan hoop ontnomen. Door de politiek heb ik gezien dat je daadwerkelijk verandering kan brengen, ook als je tegenwind krijgt, bijvoorbeeld vanuit Den Haag. Het is wel harder trappen en het vraagt wat van je uithoudingsvermogen, maar je komt toch vooruit zolang je de hoop niet verliest. 

Hoop wordt vaak verkeerd begrepen, als iets wat buiten jezelf ligt, waar je geen invloed op hebt. Maar hoop hoort geen passief wensdenken te zijn. Het is het geloof dat je door je in te zetten, daadwerkelijk iets in beweging kan zetten. Hoop vraagt actie en betrokkenheid. En hoop werkt aanstekelijk. Acties van de een inspireren de acties van de ander.

Het zijn de duizenden Amsterdammers, jong en oud, klein en groot, die ik door de jaren heb ontmoet die mij hoop hebben gegeven. Met hun acties, hun toekomstdromen, hun levensverhalen, hun ervaringen en wijsheid. Loop een school binnen en je voelt t onmiddelijk, je ziet het in de ogen van de kinderen: hoop.

Als ik iets heb geleerd in mijn wethouderschap is het dit: Blijf geloven dat het kan. En ook: Goed beleid maak je niet vanuit een bestuurskamer. Goed beleid maak je vanuit de levens en ervaringen van mensen. En maak je samen met mensen, nooit alleen. En goed beleid vraagt bijsturing, kritische zelfreflectie en aanpassingsvermogen.

Ik ben al die mensen die mij permanent van feedback hebben voorzien en waarmee ik heb samen mogen werken intens dankbaar. Mijn ambtenaren en team, de schooldirecteuren en leraren voor de klas, de initiatiefnemers van talloze sociale initiatieven in de stad. Maatschappelijke partners. Wetenschappers. Het jeugdplatform. De kinderombudsman en kinderraad. Amsterdammers die mijn mailden of aanspraken op werkbezoeken. Hun ervaringen deelden. Hun klachten, wensen en verlangens. Meedachten en meehielpen. Dankzij al deze mensen konden wij beter beleid maken waarmee het leven van mensen daadwerkelijk werd verbeterd.

En dat is op zoveel plekken ook echt gebeurd. Concrete verbeteringen in het leven van mensen, omdat er weer een leraar voor de klas staat, schulden zijn opgelost, een uithuiszetting is voorkomen, hulp kwam op het moment dat het echt nodig is.

Amsterdam heeft voor mij bewezen dat positieve verandering mogelijk is al je erin gelooft, je best ervoor doet en blijft volhouden. En dat er veel mensen zijn die er ook zo over denken en dat we samen die verandering kunnen brengen. Al die ervaringen, al die lessen die ik hier heb geleerd, al die hoop, neem ik mee in mijn nieuwe politieke avontuur in Den Haag.

Lieve mensen, we staan hier in een kerk, dus sta mij toe een laatste stichtelijk woord te zeggen. Niet dat ik nou zo’n geloofsdienaar ben, maar ik heb een paar preken van de leek mogen geven afgelopen jaren en ik moet zeggen dat ik me er toch wel prettig bij voel om zo te preken vanaf de kansel. Wie weet voor een volgende carrièrestap. Hoe het ook zij, in die preken gebruikte ik vaak twee citaten van Augustinus die ik u niet wil onthouden.

Ten eerste over hoop. Hoop heeft twee dochters leerde hij ons: woede en moed. Woede over hoe het is en de moed om daar ook wat aan te doen.

En een tweede citaat gaat over de tijd waarin we leven. Ook in zijn tijd, we spreken over de 4e eeuw na Christus, waren er veel mensen die zich zorgen maakten. Maar de tijd waarin we leven, zo doceerde hij, is niet iets wat buiten jezelf gebeurt. Het is iets waar je zelf in leeft, waar je dus zelf invloed op uit kunnen oefenen, wat we er zelf van maken. Wij zijn de tijd.

Dus wees niet passief, wees niet cynisch. Want cynisme is mislukte hoop, zei Jeroen van Merwijk al.

Blijf hoopvol, blijf geloven dat het kan en blijf je inzetten voor wie dat nodig heeft en voor onze samenleving. Zorg goed voor Amsterdam. Onze prachtige, vrije, dappere, solidaire stad. Ons Mokum.

Dank voor alles! Het was een grote eer, dank jullie wel