Finland
Finland geldt internationaal als een gidsland op het gebied van onderwijs. Al jaren behoort zij tot een van de best presterende landen. Finnen koesteren hun goede onderwijs, want op een heleboel dennenbomen na, hebben ze verder niet zo veel waar ze aan kunnen verdienen. Een goed opgeleide beroepsbevolking is dus hun belangrijkste economische bron.
Wat maakt het onderwijs in Finland zo goed? Daar kun je veel over lezen, maar nog beter is het om te ervaren. De afgelopen drie dagen kregen we met een Nederlandse delegatie, op uitnodiging van minister Wiersma, een kijkje in de Finse onderwijskeuken en leerden een aantal waardevolle lessen:
1. De beste school is de dichtstbijzijnde school. Wat het Finse onderwijs bijzonder maakt, is dat de Finnen niet alleen over het algemeen goed scoren, maar ook dat er nauwelijks onderlinge kwaliteitsverschillen tussen scholen zijn. Het maakt dus niet uit waar je naar school gaat. Een lichtend voorbeeld voor Nederland, waar schoolverschillen juist extreem groot zijn. Finland krijgt het voor elkaar om heel goed onderwijs te bieden door hele hoge eisen te stellen aan hun lerarenopleiding. Alleen de beste, meeste geschikte kandidaten worden geselecteerd. Zij krijgen 5 jaar lang een gratis academische opleiding en leren het vak in de praktijk van de allerbeste leraren. Het vak leraar heeft mede daarom een hele hoge status in Finland. Het land kent dan ook vrijwel geen lerarentekort.
2. Kansengelijkheid is de kern. Finse kinderen zijn pas leerplichtig vanaf zeven jaar, maar alle kinderen gaan al vanaf jongs af aan vijf dagen naar de voorschool. Finnen doen dat in het belang van de ontwikkeling van hun kinderen. Ze vinden het raar als je dat je kind ontzegt. De pedagogisch medewerkers op de voorschool zijn academisch geschoold als leraren. Na de voorschool volgen kinderen samen onderwijs tot hun 16e en kiezen dan voor een theoretische of een praktische richting. De keuze voor een van beiden bepaalt nog niet wat je eindpunt wordt. Er zijn geen ‘dead ends’ in het Finse onderwijs. Na de praktische richting kan je bijv ook nog naar de universiteit. Al het onderwijs is gratis, een leven lang, incl benodigdheden zoals boeken, laptops etc.
3. Geen stress, eenvoud en veel vertrouwen. Echt opvallend is de rust in het Finse onderwijs. Door de hoge kwaliteit en omdat ieder kind de kansen en tijd krijgt zich te ontwikkelen, is er veel vertrouwen. Dit voorkomt een teveel aan regels, procedures en controles. De onderwijsinspectie bestaat niet eens. En er hoeven geen dure bijlesbureaus ingehuurd te worden door ouders.
Natuurlijk is dit alles niet direct toepasbaar in Nederland. Wij kennen een ander onderwijssysteem. Mijn collega wethouder in Helsinki is bijv werkgever van alle leraren in haar stad. Toch is zo’n bezoek heel zinvol, omdat het verbeeldingskracht op gang brengt. Het laat het belang en effect zien van het stellen en volhouden van de juiste prioriteiten. En daar kan ons land nog heel wat van leren!